Tekvando Sporunun Kuralları

Disiplin, öz savunma ve barışçıl bir Uzakdoğu felsefesi tekvando sanatıyla vücut buluyor. Beden ve zihni eğiterek yaşam ruhunu güçlendirme misyonu taşıyan taekwondo sanatı 2000 yıllık tarihiyle dünyadaki en eski savunma sanatlarının başında geliyor. Siz de bu spora başlamadan önce tekvando hakkında bilgi edinmek istiyorsanız; tekvando hareketleri, kuralları ve felsefesi hakkındaki tüm detayları bu rehberde bulabilirsiniz.

Tekvando Nedir?

Kore kökenli bir savunma sanatı olan tekvando, fiziksel dövüş sporlarının aksine bedensel ve zihinsel gelişimi teşvik eden bir disiplini temsil ediyor. Tekvando anlamı itibariyle derin bir felsefeyi yansıtıyor. Savaşı durdurmak ve daha barışçıl bir dünya inşa etmek için vücudun tüm bölümlerini doğru şekilde kullanma anlamı taşıyor. Ayrıca, Taekwondo kelimesi Korece tekme anlamına gelen Tae, yumruk anlamına gelen Kwon ve yol anlamına gelen Do kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. 

Tekvando Kuralları Nelerdir?

Savunma sanatlarının tümünde olduğu gibi tekvando maçları da belirli kurallar çerçevesinde oynanıyor. 

1. Müsabaka Alanı

Türkiye Taekwondo Federasyonu kurallarına göre müsabakalar kenar uzunlukları 10’ar metre olan kare şeklindeki bir alanda gerçekleşiyor. Sporcuların sakatlanma riskini en aza indirmek için müsabaka zemininde yumuşak malzemeye sahip bir minder kullanılıyor.

2. Ekipman

Tekvando için gerekli ekipmanlar çok katı ve spesifik kurallara tabi tutuluyor. Öncelikle sporcuların dobok adı verilen beyaz renkli bir tekvando üniforması giymesi gerekiyor. Geleneksel karate giysilerine benzeyen Taekwondo dobok kıyafetinin üzerine ise uzmanlık seviyesini gösteren renkli kuşaklar yer alıyor. 

Diğer taekwondo malzemeleri ise şu şekilde:

• Taekwondo eldiveni
• Taekwondo ayakkabısı
• Ayak üstü/kaval koruyucu
• Gövde/göğüs koruyucu
• Baş koruyucusu
• Kol koruyucusu
• Erkekler için kasık koruyucusu

Tüm bu koruyucu ekipmanlar sporcuların güvenli bir şekilde mücadele etmesi için kullanılıyor. Ayrıca, yerel ve amatör müsabakalarda puanlar manuel olarak verilirken, olimpiyat ve uluslararası müsabakalarda elektronik puanlama sistemi kullanıldığı için her bir parçada sensörler bulunuyor.

3. Taekwondo Kuşakları

Sporcuların uzmanlık seviyelerini gösteren Taekwondo kuşakları beyaz, sarı, yeşil, kahverengi, mavi, kırmızı ve siyah renklerden oluşuyor.

• Beyaz Kuşak: Masumiyet ve saflığı temsil eden beyaz renkli kuşak, henüz yolun başında olan yeni öğrencilere takılıyor.
• Sarı Kuşak: Toprağı simgeleyen sarı renkli kuşak, tohumun büyümeye başlarken kök salmasını temsil ediyor. Bu aşamada öğrenciler Taekwondo sanatında öğrenmenin temelini oluşturuyor.
• Yeşil Kuşak: Sürgün veren tohumun yeşil bir bitkiye dönüştüğü anlamına geliyor. Öğrenci artık üzerine inşa edilecek sağlam bir temele sahip olduğu gibi becerilerini geliştirmeye devam ediyor.
• Mavi Kuşak: Bitkinin giderek büyüdüğü ve mavi gökyüzüne ulaşmaya başladığı anlamına geliyor. Taekwondo öğrencisi güçleniyor ve olgunlaşmaya devam ediyor.
• Kırmızı Kuşak: Tehlike anlamına gelen kırmızı kuşak hem öğrencinin kendisine hem de rakiplerine karşı uyarı niteliği taşıyor. Bu aşamada öğrenciden sahip olduğu becerilerin farkında olması ve sıradakiler için yeni yollar araması bekleniyor.
• Siyah Kuşak: Beyaz kuşağın tam tersini temsil eden siyah kuşak, Taekwondo öğrencisinin artık bir sanatçıya dönüştüğünü ve ustalığının başlangıcını temsil ediyor. Kara kuşağa kavuşan Taekwondo ustalarının gelişimi 1 ila 10 arasındaki derecelere kadar devam ediyor.  

4. Puanlama 

Tekvandoda puanlama sistemi olabildiğince basit bir şekilde uygulanıyor. Elde edilen skorlar sporcuların yaptıkları hamlelere göre bazı kategorilere ayrılıyor. Tekvando puanlaması organizasyonlara göre değişiklik gösterebiliyor, ancak genel olarak aşağıdaki kurallar takip ediliyor: 

• Gövdeye yumruk – 1 puan
• Gövdeye tekme – 2 puan
• Gövdeye döner tekme – 3 puan
• Kafaya tekme – 4 puan
• Kafaya döner tekme – 5 puan
• Rakibin her kural ihlali – 1 puan

5. Müsabaka Kuralları

Tekvando maçları tipik olarak ikişer dakikalık üç raunttan oluşuyor. Her devre arasında birer dakikalık molalar veriliyor. Bu sürede sporcular ihtiyaçlarını karşılarken sonraki raunt için taktikler geliştiriyor. Tekvandoda maç kazanmak için ya rakibi nakavt etmek ya da maç sonunda en fazla puana ulaşmak gerekiyor. Maç berabere biterse sporcular iki dakikadan oluşan ve altın vuruş adı verilen dördüncü raunda çıkıyor.  

6. Cezalar

Tekvandoda diğer savunma sanatlarında olduğu kadar katı cezalar bulunmuyor, ancak kuralların daha spesifik olduğunu belirtmekte fayda var. 

• Tekvandodaki en bilinen ceza uygulaması sporcuların yüze yumruk veya bel altına tekme atması durumunda gerçekleşiyor. 
• Gam-jeom adı verilen bu yasaklı hareketin yanı sıra rakibin vuruşunu engellemek için bacakları kullanmak da ihlal kabul ediliyor. 
• Müsabaka alanının sınırları dışına çıkmak, maça geç kalmak ve rakibe sarılmak da puan kaybına neden olan ihlaller arasında yer alıyor. 
• Son olarak, rakip yerdeyken hamle yapmak da ceza puanı olarak kabul ediliyor. 
• Tekvando cezaları spesifik olarak belirlenmesine rağmen sporculardan birinin maçı kazanmasına veya diskalifiyesine neden olacak kadar etki göstermiyor. 

Tekvando Hareketleri Nelerdir?

Ayak ve el hamlelerinden oluşan Taekwondo hareketleri, esasen savunmaya dayalı pozisyonlardan oluşsa da rakibi alt etmeye yönelik saldırı hamleleri de içeriyor.

Tekvando Ayak Vuruşları ve Hareketleri

Maç boyunca en estetik vuruşlar ayak hareketleriyle gerçekleştiği gibi en çok puan getiren hamleler de yine ayakla yapılıyor.

• Ön Tekme (Ap Chagi): Tekvando dersleri başladığında ilk öğrenilen hareketlerin başında geliyor. Kuvvetten ziyade hızın önemli olduğu bu ayak vuruşunda, bacak bel hizasına kadar düz bir şekilde kaldırılarak rakibin geriye itilmesi amaçlanıyor. 
• Yan Tekme (Yeop Chagi): Alçak vuruşlardan biri olan yan tekme vuruş tekniği, ayak tabanının 90 derecelik bir açıyla yana doğru döndürülmesiyle gerçekleşiyor. Bel ve gövdeden kazanılan momentumun kullanıldığı bu vuruşta, ayağın dış kenarı ve topuktan destek alınarak rakibin göğsüne hamle yapılıyor.   
• Hilal Tekmesi (Bandal Chagi): Hem taekwondo hem de karatede kullanılan hilal tekmesi, adından da anlaşılacağı üzere yarım ay şeklinde yapılıyor. Rakibin kafasını hedef alan hilal tekmesi içten dışa ve dıştan içe olmak üzere iki varyasyondan oluşuyor.
• Döner Tekme (Dollyo Chagi): Aksiyon filmlerinde bolca kullanılan döner tekme tekniği, taekwondo ayak vuruşları arasındaki en güçlü hareketlerin başında geliyor. Üzerinde durulan ayağın kendi ekseni etrafında döndürülmesiyle gerçekleşen döner tekme vuruşunda ayak tabanı veya üstü kullanılıyor.

Tekvando El Vuruşları ve Hareketleri

Tekvando sanatında ustalaşmanın yolu güçlü ve hızlı yumruklardan geçiyor. Ayak vuruşları daha fazla puan getirdiği için sporcular tarafından ihmal edilen el vuruşları hem savunma hem saldırıda oldukça önem taşıyor.

• Jab: Rakibi hazırlıksız yakalamak, mesafeyi korumak ve güçlü ayak vuruşları için gereken uzaklığı ayarlamak için kullanılıyor. Jab tekniği aynı zamanda rakibe atak yaptırarak savunmasız hale getirmeyi amaçlıyor.
• Aparkat: Yakın dövüşte popüler bir vuruş olan aparkat tekniğinde genellikle rakibin çenesi hedef alınıyor. Yakın mesafeden, doğrudan ve vücuttan güç alınarak atılan aparkat yumruğu rakibi geri püskürtmek için kullanılıyor. 
• Ters Yumruk: Düz vuruşun ıskalayan sporcular bu dezavantajlı durumu lehlerine çevirmek istediklerinde ters yumruk tekniğini kullanıyor. Rakibi şaşırtmak için bitirici bir etki yaratan ters yumruk tekniği jab’a benzese de elin ters tarafıyla yapılıyor.
• Düz veya Çapraz Yumruk: Rakibin hamle yaptığı esnada kullanılan düz veya çapraz yumruk teknikleri ters elle yapılan güç vuruşları arasında yer alıyor. 

İlhamını Kore tarihinin ideallerinden alan Taekwondo sanatı, herkesin uyum içinde yaşadığı etik, ahlaki ve manevi standartlara sahip barışçıl bir dünyayı temsil ediyor. Bu misyonun bir parçası olmak istiyorsanız, Taekwondo hareketleri hakkında edindiğiniz bilgileri hayata geçirmek için tekvando kursu arayışlarına başlayabilirsiniz.